“منتورینگ-کوچینگ” اهداف، تعاریف، تشابه، تفاوت و نقش آنها در استارتاپ‌ها
احتمالا تا به حال در بازار کار با افرادی که متخصص هستند برخورد کرده‌اید که آزادانه تجربیات خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهند؟ افرادی که در گذشته به اوستا معروف بودند و بسیاری از کسانی که تازه وارد بازار شده بودند از آنها روش کاسبی را می‌آموختند. به چنین افرادی در دنیای اقتصاد امروز منتور یا کوچ می‌گویند و همچنین به عملی که انجام می‌دهند منتورینگ یا کوچینگ گفته می‌شود.
با وجود اینکه از نظر معنایی دقیقا معنی یکسانی دارند و به نوعی کاملا مترادف یکدیگر محسوب می‌شوند، اما در علم اقتصاد تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. برخی بر این باور هستند که این اختلافات معنایی اصلا جایز نیست و نیازی به این حجم از مو شکافی در معنای آنها نیست.
این مساله بر هیچ کس پوشیده نیست که هر کس در هر کسب و کاری نیاز به یک مشاور دارد که او را راهنمایی کند. این مشاور همان منتور یا کوچ است. حال اگر بخواهیم روی معنای دقیق منتور و کوچ یا منتورینگ و کوچینگ تمرکز کنیم تا تفاوت جزئی آنها را متوجه شویم، در اصل مسئله تغییری احساس نمی‌کنیم.
با همه این احوال بسیاری از افراد به دنبال پیدا کردن تفاوت بین کوچینگ و منتورینگ هستند. بهترین شکل ممکن برای تشخیص تفاوت این دو آن است که هر کدام را به صورت کامل تعریف کنیم. از این رو در اینجا تصمیم داریم تا به تفکیک ببینیم که کوچ کیست و کوچینگ چیست و به همین ترتیب در مورد منتور و منتورینگ نیز عمل کنیم.
منتور کیست و منتورینگ چیست؟
منتور را در تعریف معمولا شخصی می‌دانند که در زمینه تخصصی شغل خود و همچنین زندگی شخصی‌اش فردی موفق، کارکشته و باتجربه است. زمانی که جلسات منتورینگ برگزار می‌شود، هدف این است که تاثیر خاصی روی روحیه زیر دستان گذاشته شود. این تاثیر می‌تواند در زمینه تخصص و حرفه آنها و یا در زمینه احساسات درونی کارمندان باشد. در نتیجه برای جلسات منتورینگ هدف رسیدن به یک جایگاه خاص و تعریف شده نیست.
یعنی چنین بیان نمی‌کنند که هدف جلسه بالا بردن ۱۰% تولید سالانه مجموعه باشد، بلکه هدف بالا بردن روحیه کار تیمی کارمندان خواهد بود. در نتیجه میتوان گفت که هدف منتورینگ آزادانه‌تر از کوچینگ است.
منتور ایده آل چه کسی است؟
حال که در مورد منتورینگ اطلاعاتی به دست آوردید، باید بدانید که چه کسی می‌تواند یک منتور ایده‌آل باشد. منتور ایده‌آل شاید برای هرکسی تعریف خاصی داشته باشد. تعریفی که بر اساس ارزش‌هایی است که در مجموعه خود آنها را رعایت می‌کند. اما در علم اقتصاد و استارتاپ ها، پارامتر‌هایی وجود دارند که در یک منتور ایده‌آل باید آنها را یافت :
- یک منتور ایده‌آل باید دانشی کاملا تخصصی در حوزه مورد نظر داشته باشد.
- منتور باید روحیه، اخلاق و منش کاملا ایده‌آلی داشته باشد.
- علاقه درونی به انتقال اطلاعات خود را داشته باشد.
- تجربه طولانی در بازار مورد نظر را داشته باشد.
- باید زمان زیادی را در بازار سپری کرده باشد.
- ارتباطات قدرتمند داشته باشد.
- ارتباط عمومی بالا داشته باشد.
کوچ کیست و کوچینگ چیست؟
عمل کوچینگ کمی با منتورینگ تفاوت دارد. زمانی که صحبت از کوچینگ به میان می‌آید، منظور بالا بردن یک یا چند شایستگی فردی کارمندان است. تمرکز اصلی کوچ بر روی شایستگی فردی و نه انتقال تجربیات بازار است. در نتیجه برای اینکه یک کوچ ایده‌آل داشته باشید، نیازی نیست که او تجربه طولانی در بازار مورد نظر شما داشته باشد.
جالب است بدانید برخلاف عمل منتورینگ، کوچینگ تلاش می‌کند تا به جای ارائه محصول به شما، ابزاری دست‌تان دهد که به محصول مورد نظر برسد. به عنوان مثال به جای اینکه برای شما ماهی بگیرد، طریقه ساخت قلاب ماهیگیری و روش ماهیگیری را به شما آموزش می‌دهد.
بر خلاف منتور که هدفی آزاد در هر جلسه منتورینگ دارد، هدف در کوچینگ کاملا مشخص بوده و از پیش تعیین می‌شود. برای مثال بالا بردن تولید سالانه یک استارتاپ می‌تواند هدف یک کوچ باشد.
مزیت کوچینگ چیست؟
مزیت کوچینگ را میتوان اینگونه بیان کرد:
- کوچینگ کاملا قابل انعطاف بوده و اصلا دستوری نیست.
- کوچینگ استعداد و شایستگی فرد را در نظر می‌گیرد.
- به جای معرفی ایده‌ای جدید، ایده ذهنی خودتان را پرورش می‌دهد.
- کوچینگ تنها یک تئوری نیست بلکه ذهنیتی است که باید با تمرین در خود تقویت کنید.
- کوچ به هیچ وجه کسی را قضاوت نمی‌کند. این بدین معناست که هیچ کس از نظر کوچ بی‌لیاقت نیست، بلکه شایستگی هرکس را در کار خاصی می‌بیند.
تفاوت کلی بین منتورینگ و کوچینگ
اگر بخواهیم به صورت کلی در مورد کوچینگ و منتورینگ نظر دهیم، باید بگوییم که عمل کوچینگ ابتکار عمل بسیار بالایی می‌طلبد در حالی که منتورینگ اینطور نیست. منتور حتی می‌تواند فردی باشد که یک کسب و کار را تجربه کرده و تجربیات خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهد. اما کوچ لازم نیست که آن کسب و کار را تجربه کرده باشد. کوچ با برگزاری جلسات پرسش و پاسخ یک دید کلی از استارتاپ پیدا کرده و شما را کمک می‌کند.
حال با وجود همه این تفاوت‌ها باید در استارتاپ خود از کوچ استفاده کنیم یا منتور؟
در حقیقت زمانی که وارد کسب و کار خودتان می‌شوید، مرز بین منتورینگ و کوچینگ بسیار باریک می‌شود. به صورت کلی باید از کمک هر دو استفاده کرد. در برخی موارد یک کوچ با تجربه در امور تجارت می‌تواند عمل منتورینگ را نیز انجام دهد. یا بالعکس، یک منتور با استعداد شاید بتواند عمل کوچینگ را نیز انجام دهد.
به صورت کلی باید در استارت‌آپ‌ها از مشاوره هر دوی آنها بهره برد. گاهی در یک استارتاپ شاید نیاز باشد در بخش‌های مختلف از کوچ‌ها یا منتور‌های متفاوت استفاده کرد. هیچ‌گاه نمی‌توان فردی را یافت که به مشاوره هیچ کس احتیاج نداشته باشد و همه چیز را خودش بداند. پس غرور را کنار گذاشته و از راهنمایی دیگران استفاده نمایید.